اینکوترم فوب (FOB) چیست؟
اینکوترم فوبFOB (Free on Board) یکی از اصطلاحات پرکاربرد در تجارت بین‌الملل است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تعریف شده است. این اصطلاح، چارچوبی را برای تعیین وظایف، هزینه‌ها و ریسک‌های مرتبط با تحویل کالا بین فروشنده و خریدار ارائه می‌دهد و بیشتر در حمل‌ونقل دریایی به‌کار می‌رود. FOB به شفافیت و ساده‌سازی فرآیندهای تجاری کمک می‌کند و باعث کاهش اختلافات احتمالی در قراردادهای بین‌المللی می‌شود.
تعریف اینکوترم FOB
در قرارداد FOB، فروشنده کالا را پس از ترخیص گمرکی در کشور مبدأ، به‌صورت آماده بر روی کشتی‌ای که توسط خریدار انتخاب شده است، تحویل می‌دهد. از این مرحله به بعد، مسئولیت و ریسک کالا به خریدار منتقل می‌شود. این به معنای آن است که فروشنده تنها تا زمانی که کالا بر روی کشتی قرار می‌گیرد، مسئولیت دارد و پس از آن خریدار تمامی هزینه‌ها و خطرات احتمالی را بر عهده خواهد داشت.
مسئولیت‌های فروشنده:
- آماده‌سازی کالا برای صادرات.
- انجام تشریفات گمرکی در کشور مبدأ.
- تحویل کالا به کشتی در بندر مبدأ.
مسئولیت‌های خریدار:
- انتخاب کشتی و برنامه‌ریزی حمل‌ونقل.
- پرداخت هزینه حمل‌ونقل دریایی.
- بیمه کالا در طول مسیر (در صورت نیاز).
- ترخیص کالا در مقصد و پرداخت هزینه‌های مرتبط.
پیشنهاد مطالعه:کراس استافینگ چیست؟ تفاوت کراس استاف و ترانشیپ
ویژگی‌ها و کاربردهای اینکوترم فوب (FOB) در تجارت بین‌الملل
- تقسیم شفاف مسئولیت‌ها: اینکوترم FOB مرز مشخصی بین وظایف فروشنده و خریدار ایجاد می‌کند و به هر دو طرف کمک می‌کند که از پیچیدگی‌های مرتبط با مسئولیت‌های نامشخص در قرارداد جلوگیری کنند.
- مناسب برای حمل‌ونقل دریایی: FOB به‌طور خاص برای حمل‌ونقل دریایی و آبراه‌های داخلی طراحی شده است و در دیگر روش‌های حمل‌ونقل (مانند هوایی یا زمینی) کاربرد ندارد.
- کاهش ریسک برای فروشنده: فروشنده تنها مسئول رساندن کالا به کشتی است و پس از آن، تمامی ریسک‌ها و هزینه‌ها به خریدار منتقل می‌شود.
- کنترل بیشتر برای خریدار: خریدار می‌تواند شرکت حمل‌ونقل و بیمه را بر اساس نیاز خود انتخاب کند که این امر به او قدرت بیشتری در مدیریت هزینه‌ها و برنامه‌ریزی می‌دهد.
مزایا و معایب FOB
مزایا:
- شفافیت در تقسیم مسئولیت‌ها: اینکوترم FOB به‌طور واضح مشخص می‌کند که هر طرف چه وظایفی دارد.
- انعطاف‌پذیری بیشتر برای خریدار: خریدار می‌تواند شرایط حمل‌ونقل و بیمه را بر اساس نیازهای خود تنظیم کند.
- کاهش ریسک برای فروشنده: فروشنده پس از تحویل کالا به کشتی، مسئولیت بیشتری ندارد.
معایب:
- ریسک بیشتر برای خریدار: از لحظه‌ای که کالا بر روی کشتی قرار می‌گیرد، هرگونه خطر یا خسارت بر عهده خریدار است.
- نیاز به هماهنگی دقیق: فروشنده و خریدار باید زمان‌بندی و هماهنگی مناسبی برای تحویل و حمل‌ونقل داشته باشند.
خدمات کارگو هوایی و دریایی چین به امارات
- حمل درب به درب (Door to Door) از چین به دبی
- سریع ترین زمان ترخیص در دوبی
- ارسال روزانه هوایی و دریایی
تفاوت FOB با سایر اینکوترم‌ها
FOB در مقابل CIF (Cost, Insurance, and Freight):
در FOB، هزینه و ریسک پس از تحویل کالا به کشتی به خریدار منتقل می‌شود، اما در CIF، فروشنده هزینه حمل‌ونقل و بیمه کالا تا مقصد را بر عهده دارد.
FOB در مقابل EXW (Ex Works):
در EXW، فروشنده تنها کالا را در محل تولید به خریدار تحویل می‌دهد و خریدار باید تمام مراحل حمل‌ونقل را بر عهده بگیرد. اما در FOB، فروشنده کالا را به کشتی منتقل می‌کند و بخشی از مسئولیت‌ها را انجام می‌دهد.
کاربرد عملی FOB در تجارت بین‌الملل
FOB معمولاً در معاملات کالاهای حجیم و سنگین مانند مواد معدنی، محصولات کشاورزی و ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شود. برای مثال، شرکتی که قصد صادرات گندم از یک کشور تولیدکننده به یک بازار بین‌المللی دارد، می‌تواند از FOB استفاده کند. فروشنده گندم را به بندر حمل می‌کند، هزینه گمرکی را پرداخت می‌کند و کالا را روی کشتی خریدار قرار می‌دهد. پس از این مرحله، خریدار مسئول حمل‌ونقل دریایی و هزینه‌های بعدی است.
نتیجه‌گیری
اینکوترم FOB یکی از ابزارهای کلیدی در قراردادهای تجارت بین‌الملل است که تقسیم مسئولیت‌ها و ریسک‌ها را به‌طور شفاف مشخص می‌کند. این اصطلاح، با تمرکز بر حمل‌ونقل دریایی، به کاهش اختلافات احتمالی کمک می‌کند و به فروشنده و خریدار امکان مدیریت بهتر هزینه‌ها و خطرات را می‌دهد. با این حال، انتخاب FOB یا سایر اینکوترم‌ها باید بر اساس نوع کالا، روش حمل‌ونقل و توافقات بین طرفین انجام شود.
