سیف (CIF) چیست؟ راهنمای کامل محاسبه، تعهدات و کاربرد در قراردادهای بین‌المللی 🚢

شرط تحویل CIF مخفف Cost, Insurance & Freight است و فقط برای حمل دریایی/آبی داخلی به‌کار می‌رود. در CIF، فروشنده هزینه کالا، کرایه حمل تا بندر مقصد و بیمه حداقلی را می‌پردازد و ریسک از لحظه تحویل روی عرشه کشتی در بندر مبدأ به خریدار منتقل می‌شود. در این راهنما تعریف، فرمول محاسبه، تعهدات طرفین، نکات گمرکی و پرسش‌های متداول را می‌خوانید.

مقدمه 📌

سیف (CIF) از رایج‌ترین اصطلاحات تحویل در تجارت دریایی است که بر قیمت‌گذاری، بیمه و محاسبات گمرکی اثر مستقیم دارد. آشنایی دقیق با CIF به بازرگانان کمک می‌کند قراردادهای شفاف‌تری تنظیم کنند، ریسک‌ها را مدیریت و هزینه‌ها را کنترل کنند. در ادامه ساختار CIF، موارد استفاده و تفاوت آن با سایر اینکوترمزها را بررسی می‌کنیم.

مزایای استفاده از CIF ✅

• ساده‌سازی خرید برای واردکننده؛ فروشنده کرایه اصلی و بیمه را تا بندر مقصد پوشش می‌دهد
• قابلیت مقایسه آسان پیشنهادها؛ قیمت CIF شامل سه مؤلفه کلیدی است: هزینه کالا، بیمه و حمل
• دسترسی به پوشش بیمه‌ای استاندارد (حداقل کلوز C) مگر اینکه سطح بالاتری توافق شود
• کاربرد گسترده در حمل‌های دریایی و آبی داخلی (برای کانتینری استاندارد، حمل فله، پروژه‌ای و…)

تعریف دقیق CIF چیست؟ 🧭

CIF = Cost + Insurance + Freight یعنی فروشنده موظف است بهای کالا، کرایه حمل دریایی تا بندر مقصد نام‌برده و بیمه حمل دریایی را پرداخت کند. نکته مهم: CIF فقط برای حمل دریایی یا آبی داخلی معتبر است؛ برای هوایی/جاده‌ای/ریلی نباید از CIF استفاده کرد (به‌جای آن می‌توان از اصطلاحاتی مانند CIP استفاده نمود).

بخش‌های اصلی CIF چیست؟ ⚙️

1. هزینه (Cost)

   قیمت کالای فروشنده در مبدأ به‌همراه بسته‌بندی و آماده‌سازی برای حمل

2. بیمه (Insurance)

   فروشنده باید حداقل پوشش بیمه محموله را تا بندر مقصد تهیه کند (معمولاً کلوز C). افزایش سطح پوشش (کلوز A) با توافق طرفین امکان‌پذیر است

3. حمل‌ونقل (Freight)

   کرایه دریایی از بندر بارگیری تا بندر مقصدِ نام‌برده در قرارداد

پیشنهاد مطالعه: تفاوت‌های کریر و فورواردر در صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی

نقش CIF در قراردادهای بین‌المللی 📄

• پایه قیمت‌گذاری شفاف: قیمت اعلامی، جمع هزینه کالا، بیمه و کرایه تا بندر مقصد است
• مبنای محاسبات گمرکی و مالیاتی در کشور مقصد (ارزش CIF)
• تقسیم روشن هزینه‌ها و ریسک‌ها بین خریدار و فروشنده

نحوه محاسبه قیمت CIF 🧮

فرمول: قیمت CIF = قیمت کالا (Cost) + کرایه حمل دریایی (Freight) + هزینه بیمه (Insurance)

نکته: در عمل ممکن است هزینه‌های جانبی (مانند THC مبدأ، مستندسازی، بازرسی قبل از حمل و…) طبق قرارداد به یکی از طرفین تخصیص یابد؛ اما CIF به‌صورت استاندارد شامل سه جزء اصلی یادشده است.

مراحل اجرا (از استعلام تا ترخیص) 📦

1. استعلام و مذاکره: دریافت پروفرما بر مبنای CIF بندر مقصد
2. توافق بیمه: تعیین سطح پوشش (حداقل C؛ یا A با هزینه بیشتر)
3. رزرو کشتی و صدور بارنامه: فروشنده کریر را قرارداد می‌کند و بارنامه دریایی صادر می‌شود
4. حمل و بیمه: محموله تحت پوشش بیمه تا بندر مقصد حمل می‌شود
5. ترخیص در مقصد: خریدار تشریفات گمرکی، پرداخت حقوق و عوارض و دریافت کالا را انجام می‌دهد

مدارک لازم 📑

• فاکتور تجاری (Commercial Invoice)
• لیست بسته‌بندی (Packing List)
• بارنامه دریایی (Bill of Lading)
• گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
• بیمه‌نامه دریایی (Marine Policy/Certificate)
• سایر گواهی‌ها برحسب کالا (استاندارد/بهداشت/بازرسی)

وظایف فروشنده در CIF 🧾

• تحویل کالا روی عرشه کشتی در بندر بارگیری و انجام تشریفات صادراتی
• انعقاد قرارداد حمل دریایی تا بندر مقصد و پرداخت کرایه
• تهیه بیمه حمل دریایی حداقلی به نفع خریدار تا بندر مقصد
• ارائه اسناد کامل (Invoice، B/L، بیمه‌نامه، COO و…)

وظایف خریدار در CIF 🛬

• پرداخت ثمن معامله طبق شرایط توافق‌شده
• پذیرش ریسک از لحظه تحویل روی عرشه در بندر مبدأ
• ترخیص در مقصد و پرداخت حقوق گمرکی، مالیات و هزینه‌های بندری
• پیگیری خسارت نزد بیمه‌گر در چارچوب پوشش توافق‌شده

تأثیر CIF بر هزینه‌های گمرکی 🧾💰

• حقوق گمرکی

  بر مبنای ارزش CIF و تعرفه کالا محاسبه می‌شود

• مالیات بر ارزش افزوده (VAT)

  بر ارزش گمرکی افزوده می‌شود

• هزینه‌های بندری

  بارگیری/تخلیه، انبارداری و خدمات بندری

• هزینه‌های ترخیص: کارمزد کارگزار، حمل داخلی و سایر عوارض

پیشنهاد مطالعه: واردات هواپز از چین

چالش‌ها و نکات مهم ⚠️

• تصور نادرست درباره قلمرو CIF: CIF مخصوص حمل دریایی/آبی است؛ برای سایر شیوه‌ها از اصطلاحات مناسب (مثل CIP) استفاده کنید.
• پوشش بیمه ناکافی: کلوز C حداقلی است؛ در محمولات حساس کلوز A را توافق کنید.
• هزینه‌های بندری و THC: در قرارداد شفاف‌سازی کنید چه اقلامی بر عهده کدام طرف است.
• ریسک از نقطه تحویل: ریسک از لحظه بارگیری روی کشتی منتقل می‌شود؛ مسیر دریایی تحت بیمه است اما ریسک قراردادی را بشناسید.

روش‌های رایج کلاهبرداری و پیشگیری 🕵‍♂️

• بارنامه جعلی یا دست‌کاری‌شده؛ اعتبارسنجی B/L نزد کریر/لاین
• بیمه‌نامه نامعتبر؛ استعلام اصالت بیمه‌نامه و سطح پوشش
• پنهان کردن هزینه‌های بندری؛ الحاقیه هزینه‌ها (Cost Addendum) و سقف‌گذاری
• کیفیت نامنطبق؛ بازرسی ثالث (PSI) و نمونه‌گیری قبل از حمل

نکات کلیدی موفقیت ✅

• تعریف دقیق بندر مقصد و نقطه تحویل (Port of Destination / On Board)
• توافق کتبی درباره سطح بیمه (C یا A) و فرانشیز
• کنترل مدارک: Invoice، B/L قابل معامله، بیمه‌نامه، COO
• پیش‌بینی زمان‌بندی واقع‌گرایانه برای ترخیص و هزینه‌های بندری

سوالات متداول 🤖

جمع‌بندی: شرط CIF با شفاف‌سازی سه مؤلفه Cost, Insurance & Freight و تقسیم روشن ریسک/هزینه، ابزار کارآمدی برای معاملات دریایی است. با تعیین دقیق بندر مقصد، سطح بیمه، و کنترل مدارک حمل، می‌توان از مزایای CIF حداکثر بهره را برد و ریسک‌های حقوقی و مالی را به حداقل رساند. برای آشنایی با سایر اصطلاحات، این مطلب را ببینید: اصطلاحات مهم در تجارت.